Instytut Filologii Polskiej UAM, Instytut Kulturoznawstwa UAM, Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk i Teatr Muzyczny w Poznaniu mają zaszczyt zaprosić na interdyscyplinarną konferencję naukową pt. „Musical jako przymiotnik”, która odbędzie się w ramach festiwalu teatrów muzycznych CZAS NA TEATR 21-22 listopada 2025 roku w Collegium Maius.
Angielski pisarz i teoretyk estetyki, Walter Pater, pod koniec XIX wieku sformułował znamienną myśl: „Cała sztuka nieustannie dąży do stanu muzyki. Bowiem podczas gdy we wszystkich innych rodzajach sztuki możliwe jest rozróżnienie materii od formy, […] to jednak nieustannym wysiłkiem sztuki jest jego zatarcie” (Szkoła Giorgione, 1877).
Tytuł konferencji – luźno nawiązując formułą do książki Ryszarda Nycza Kultura jako czasownik – sugeruje spojrzenie na musical nie jako zamkniętą formę (gatunkową lub konkretną jej realizację), lecz jako dynamiczne zjawisko estetyczne, stylistyczne i afektywne. W języku angielskim „musical” jest przymiotnikiem, a więc interesujący nas gatunek niejako naznacza inne gatunki, zjawiska estetyczne czy nawet fragmenty rzeczywistości „jako musicalowe”. W tym ostatnim przypadku musical okazuje się sposobem bycia, myślenia, czucia. Różnicę między „rzeczownikowym” gatunkiem a „przymiotnikową” cechą chcemy potraktować jako punkt wyjścia do szerokiej refleksji nad tym, co oznacza „musicalowość” – zarówno w samym musicalu, jak i poza nim. Tendencja, dostrzeżona i „zapowiedziana” przez Patera, stała się szczególnie w XX wieku obowiązkowym i często nieuświadomionym elementem spektakli dramatycznych, koncertów i występów satyrycznych. Panobecność piosenki i tańca, ruchu scenicznego połączonego ze słowem każdorazowo odnosi się do – wzorotwórczego w tym wypadku – musicalu. Co charakterystyczne: ta zależność zostaje właściwie wyparta, a nawet zaprzeczona, szczególnie w obrębie sztuki wysokiej (dopóki podział na wysokie i niskie nie zostanie przez postmodernizm zamazany ). Warto oddać sprawiedliwość gatunkowi nieustannie inspirującemu twórców, uświadamiając jego bogactwo i możliwości.
PROGRAM KONFERENCJI
21 listopada (piątek), godz. 14.00 – Sala Teatralna Collegium Maius
Otwarcie konferencji
Musicalowy, czyli jaki?
- Joanna Maleszyńska, O estetyce musicalowej – w obrębie gatunku i poza nim
- Aleksandra Zając-Kiedysz, Musicalowy, czyli jaki? Rzecz o redefiniowaniu pojęcia w ostatnich realizacjach Jamiego Lloyda („Sunset Blv” oraz „Evita”)
- Marcin Zawada, „That sounds miserable” – hołd czy kpina, czyli o pastiszu w musicalu
Musical jako komentarz polityczny i historyczny
- Małgorzata Woźniak, Teatr muzyczny w Polsce w czasach II wojny światowej: sposób na przetrwanie i forma kolaboracji
- Michał Wojnarowski, Musical „Wicked” i jego pierwowzór literacki jako historyczny oraz bieżący komentarz polityczny
- Nikola Nowak, „Słuchaj, kiedy śpiewa lud” – musicalowe piosenki jako obywatelski głos sprzeciwu
- Regina Lissowska-Postaremczak, Krótko i na temat. Musical jako narzędzie politycznej narracji w artystycznych filmach krótkometrażowych
22 listopada (sobota), godz. 10.00 – Sala Teatralna Collegium Maius
Musical w przestrzeni serialowej
- Joanna Roszak, Tęskniąc za piosenką. Musical poza musicalem w serialu „Hoży doktorzy”
- Mateusz Borkowski, W stronę musicalowych emocji. Serialowa musicalowość na przykładzie „Ally McBeal” i „Smash”
- Maria Faustyna Gilewicz, Obalanie mitu romantycznej miłości, charakterystycznego dla klasycznego musicalu, komedii romantycznych i bajek. Na podstawie serialu „Crazy Ex-Girlfriend”
- Zuzanna Pobłocka, Seriale animowane dla dzieci i młodzieży jako kompendium musicalu
Estetyka „musicalowa”
- Rafał Koschany, Musical filmowy w filmach niemusicalowych – gatunek jako chwyt i styl
- Barbara Pitak-Piaskowska, Przymiotnik w czasie przeszłym? O nostalgii za „musicalowością” w filmie „La La Land”
- Jacek Mikołajczyk, Aktorstwo musicalowe – między „Being Alive” a „Send in the Clowns”
- Magdalena Meiksner, „Working on a song” – od wersu na Broadway. Studium literackie musicalu „Hadestown”
- Piotr Sobierski, Musicalowe niepowodzenie, czyli jak kulturowy kod nie porwał globalnej widowni. Przypadek Eurowizji 2025
