Amanda Cross, Śmierć i profesura

Wydawnictwo "Poznańskie Studia Polonistyczne" 2023

Seria "Studenckie debiuty przekładowe"

Death in a Tenured Position (1981) Amandy Cross (a właściwie – Carolyn Heilbrun) uchodzi za detektywistyczną powieść z kluczem, z akcją osadzoną wprawdzie w Uniwersytecie Harvarda lat 70. XX wieku, ale z realiami, które nawiązują do własnych doświadczeń prof. Heilbrun z Columbia University. Punktem wyjścia jest sensacyjny i bulwersujący fakt, iż oto rozpisany został uczelniany konkurs na pierwszą kobiecą stałą profesurę w zakresie literaturoznawstwa angielskiego. Profesurę ma objąć kobieta, gdyż taki wymóg postawił anonimowy sponsor, który na utworzenie tego stanowiska przeznaczył milion dolarów. W powieści Cross zatrudniona na etacie profesora specjalistka od poezji XVII-wiecznej niebawem pada trupem, a Kate Fansler rozwiązuje zagadkę jej śmierci, roztrząsając przy okazji tak zasadnicze dla dyskursu feministycznego zagadnienia, jak problem „tokenizmu”, czyli obsadzania pojedynczych ważnych stanowisk kobietami w celu uniknięcia posądzeń o dyskryminację, fenomeny „braterstwa” i „siostrzeństwa”, czy wyrzekania się przez intelektualistki kobiecej tożsamości w imię wartości „uniwersalnych” i „ogólnoludzkich”. Dziś kobieta na stanowisku profesora nie jest już rzadkością, a na niektórych wydziałach ma liczebną przewagę nad mężczyznami. Jednak niektóre mechanizmy ukazywane przez Cross w powieściach detektywistycznych, a przez Heilbrun w eseistyce akademicko-autobiograficznej, wciąż działają. W świetle kulturowych przemian, jakie zaszły w rzeczywistości akademickiej świata zachodniego, lektura kryminałów Amandy Cross staje się powrotem do stosunkowo niedawnej przeszłości, zarazem nostalgicznym i krzepiącym, uświadamiającym nam tyleż ciągłość i tradycję naszej instytucji, jak i rewolucyjność procesów w niej zachodzących.

Ze wstępu prof. Ewy Kraskowskiej‌

Przekład kolektywny tłumaczek i tłumaczy ze specjalności przekładowej IFP UAM.

Redakcja naukowa tłumaczenia: prof. dr hab. Ewa Kraskowska i dr hab. Ewa Rajewska, prof. UAM.

Redakcja językowa i korekta: Koło Edytorów UAM „Trantiputl” pod kierunkiem dr hab. Katarzyny Krzak-Weiss, prof. UAM oraz Sandry Kaczmarek.