Marcin Jauksz, Między idealizmem a naturalizmem. Jana Gnatowskiego i Józefa Kotarbińskiego dyskusja o modelu literatury i krytyki nowoczesnej

Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk 2023

Książka przedstawia debatę o znaczeniu realizmu i naturalizmu dla literatury europejskiej i polskiej. Studium Jana Gnatowskiego z 1878 roku O realizmie w literaturze nowoczesnej jest gruntowną, choć światopoglądowo wyrazistą, analizą francuskiej powieści dziewiętnastowiecznej – od Musseta, przez Balzaca i Flauberta, aż po Daudeta i Zolę. Ta konserwatywna próba analizy spotkała się z ostrym sprzeciwem obozu pozytywistycznego, a jego wyrazicielem był Józef Kotarbiński, który ogłosił w 1879 r. artykuł Wstecznictwo w krytyce literackiej. Wydanie zawiera pełne przedruki tych dwóch tekstów wraz z komentarzem pokazującym, że Gnatowski, jakkolwiek ostry w sądach, obce mu ideowo teksty czyta z uwagą, a nawet pewną fascynacją, podczas gdy broniący prawa realizmu do istnienia Kotarbiński odnosi się do bezkompromisowych powieści ze znacznym dystansem.

Publikacja jest finansowana w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego
pod nazwą „Narodowy Program Rozwoju Humanistyki” w latach 2017–2021, nr projektu 11H 16 0131 84 i ukazała się jako 31 tom serii "Polemika krytycznoliteracka w Polsce" pod redakcją Sylwii Panek. Książka dostępna jest w repozytorium AMUR.